Οι πιο κοντινοί συγγενείς του Παντελή Βύρωνος, υποστήριξαν αργότερα πως η απόφασή του να πάει στη Επαναστατημένη Ρωσία το 1919 δεν ήταν άσχετη και με τα τότε τεκταινόμενα στη χώρα. Λένε δηλαδή πως η διαφαινόμενη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης να συμμετέχει στην πολεμική εκστρατεία των Συμμάχων κατά της Τουρκίας, έρχονταν σε σφοδρή σύγκρουση με τις πεποιθήσεις του, και καθώς ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία, έφυγε για να αποφύγει την εμπλοκή του σε έναν πόλεμο με τον οποίο διαφωνούσε. Δεν έκανε όμως το ίδιο ούτε ο αδελφός του Ευάγγελος Βύρωνος, ούτε και ο πρώτος εξάδελφός του Νίκος Λεβαντής, που σκοτώθηκαν κι οι δυο στο μέτωπο, στην πρώτη μάχη του Ινονού τον Ιανουάριο του ’21, ο πρώτος και ένα χρόνο αργότερα, ο δεύτερος. Ίσως και να πρόκειται για τη γνωστή ειρωνεία της τύχης, ή καλύτερα της Ιστορίας, το γεγονός πως ενώ ο ένας αδελφός βρίσκονταν στη Ρωσία, βοηθώντας την επιτυχία της (αποτυχημένης αργότερα) Επανάστασης, ο άλλος έπεφτε από τα πυρά των νεότουρκων του Μουσταφά Κεμάλ, τον αγώνα των οποίων υποστήριζε και ενίσχυε οικονομικά η επαναστατική κυβέρνηση της Ρωσίας* - κι ίσως η Ιστορία να ήθελε να τονίσει ακόμη περισσότερο αυτή την ειρωνεία, φροντίζοντας ώστε η χαμένη μάχη του Αυγούστου του 1922 κατά την οποία έχασε τη ζωή του ο Νικόλαος Λεβαντής, να ξεκινήσει από ένα κωμικοτραγικό συμβάν: την ξαφνική απώλεια από δάγκωμα πιθήκου του νεαρού βασιλιά Αλέξανδρου του Α’ που είχε αρμονική συνεργασία με το Βενιζέλο - γεγονός που επέτεινε την πολιτική αστάθεια, που με τη σειρά της οδήγησε σε σειρά λανθασμένων ενεργειών, που κατέληξαν στην μεγάλη ήττα που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Μικρασιατική Καταστροφή.
Η μεγάλη οικογένεια του Ευάγγελου Λεβαντή - ή Άντζελο Λεβάντε - γαλουχημένη με τις ιδέες του προπάτορα, δεν έμεινε ποτέ αμέτοχη στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της νεοσύστατης χώρας. Όλα τα μέλη της αναμίχθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην πολιτική, κάποτε και σε αντίπαλα στρατόπεδα. Aν και στην μεγάλη της πλειοψηφία η οικογένεια συνδέθηκε με το Βενιζελικό κίνημα, από τις τάξεις της δεν έλειψαν ούτε οι φιλοβασιλικοί, με κορυφαίο τον Βασίλειο Καλιμανή, γιο της θυγατέρας του Ευάγγελου Λεβαντή Σταματίας, σύζυγο Ιωσήφ Καλιμανή, ο οποίος βρέθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνικού μεσοπολέμου πολύ κοντά στον Γεώργιο Κονδύλη. Εκτός από τον Παντελή Βύρωνος που όπως είδαμε δραστηριοποιήθηκε ενεργά στο εργατικό κίνημα, ένας ακόμα Λεβαντής, ο Αναστάσιος, που ζούσε στη Θεσσαλονίκη και εργαζόταν στη μικρή βιοτεχνία της οικογένειας της Σεφαραδίτισσας μητρός του Ραχήλ, το γένος Ρόζενστάιν, μετέπειτα Ροζάκη, συναναστρεφόμενος τους νεαρούς Εβραίους της Θεσσαλονίκης ήρθε σε επαφή με το ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ), για να ακολουθήσει αργότερα τον διαγραμμένο ιδρυτή του, Αβραάμ Μπεναρόγια ακολουθώντας κι εκείνος ανεξάρτητη πορεία στα πλαίσια πάντα του εργατικού κινήματος, για να εκτοπιστεί αργότερα από τους Γερμανούς, στους οποίους παραδόθηκε από την κυβέρνηση Μεταξά μαζί με άλλους 2000 κομουνιστές, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου και χάνονται οριστικά τα ίχνη του.
Ωστόσο, ο τραγικός επίλογος στην ιστορική διαδρομή της οικογένειας που ακολούθησε κατά πόδας όλη την ιστορική διαδρομή του σύγχρονου ελληνικού κράτους, θα γραφτεί λίγο αργότερα. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στον γράφοντα, είναι η διαύγεια με την οποία προείδε ο προπάτορας Ευάγγελος το μέλλον της αγαπημένης του πατρίδας, όταν έγραφε σε εκείνο το περιβόητο σημείωμα (για το οποίο πολλά χρόνια αργότερα ο φιλόλογος και ερευνητής της οικογενειακής μας ιστορίας Βύρων Λεβαντής θα σχολιάσει το περίεργο και πρωτοπόρο για την εποχή ύφος της γραφής που είχε στοιχεία της σύγχρονης καθομιλουμένης): “εάν η Ελλάς δεν κατορθώσει, λίαν συντόμως, να απαλλαγεί εγκαίρως από τα δεσμά των ξένων δυνάμεων, θα απολέσει δια παντός το δικαίωμα της υπάρξεώς της ως ανεξάρτητον, αυτοτελές και δημοκρατικόν κράτος, ανταλλάσσοντας την υποτέλειάν της εις την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν με μιαν άλλην, ισχυροτέραν, καθ‘ ότι κεκαλυμένη και υπουλοτέρα.”
........................................................................................
*Στο σημείο αυτό θεωρώ απαραίτητο να σημειώσω πως ο Παντελής Βύρωνος, παρότι έτρεφε μια μεγάλη αγάπη για την πατρίδα και τον λαό του - μια αγάπη που είχε εμφυσήσει μέσα του ο παππούς του και την οποία απέδειξε έμπρακτα όταν αργότερα εναντιώθηκε όπως είδαμε στις αψυχολόγητες και κτηνώδεις εκκαθαρίσεις των εθνικών μειονοτήτων (μεταξύ των οποίων και η ελληνική μειονότητα του Καυκάσου), στις οποίες επιδόθηκε το σταλινικό καθεστώς - αυτή η αγάπη δεν τον εμπόδισε καθόλου να δει την “Μικρασιατική Εκστρατεία” ως μια τυχοδιωκτική κίνηση του ελληνικού κράτους, υποκινούμενη από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής και να σταθεί απέναντι, υποστηρίζοντας τον “αγώνα ανεξαρτησίας” των νεότουρκων. Για το αν αυτή η επιλογή ήταν σωστή ή λανθασμένη, ερίζει χρόνια τώρα η οικογένεια, με τους μεν να εκθειάζουν το υψηλό αίσθημα δικαίου που τον διακατείχε και τους δε να τον κατατάσσουν στους προδότες του έθνους.
Η μεγάλη οικογένεια του Ευάγγελου Λεβαντή - ή Άντζελο Λεβάντε - γαλουχημένη με τις ιδέες του προπάτορα, δεν έμεινε ποτέ αμέτοχη στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της νεοσύστατης χώρας. Όλα τα μέλη της αναμίχθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην πολιτική, κάποτε και σε αντίπαλα στρατόπεδα. Aν και στην μεγάλη της πλειοψηφία η οικογένεια συνδέθηκε με το Βενιζελικό κίνημα, από τις τάξεις της δεν έλειψαν ούτε οι φιλοβασιλικοί, με κορυφαίο τον Βασίλειο Καλιμανή, γιο της θυγατέρας του Ευάγγελου Λεβαντή Σταματίας, σύζυγο Ιωσήφ Καλιμανή, ο οποίος βρέθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνικού μεσοπολέμου πολύ κοντά στον Γεώργιο Κονδύλη. Εκτός από τον Παντελή Βύρωνος που όπως είδαμε δραστηριοποιήθηκε ενεργά στο εργατικό κίνημα, ένας ακόμα Λεβαντής, ο Αναστάσιος, που ζούσε στη Θεσσαλονίκη και εργαζόταν στη μικρή βιοτεχνία της οικογένειας της Σεφαραδίτισσας μητρός του Ραχήλ, το γένος Ρόζενστάιν, μετέπειτα Ροζάκη, συναναστρεφόμενος τους νεαρούς Εβραίους της Θεσσαλονίκης ήρθε σε επαφή με το ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ), για να ακολουθήσει αργότερα τον διαγραμμένο ιδρυτή του, Αβραάμ Μπεναρόγια ακολουθώντας κι εκείνος ανεξάρτητη πορεία στα πλαίσια πάντα του εργατικού κινήματος, για να εκτοπιστεί αργότερα από τους Γερμανούς, στους οποίους παραδόθηκε από την κυβέρνηση Μεταξά μαζί με άλλους 2000 κομουνιστές, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου και χάνονται οριστικά τα ίχνη του.
Ωστόσο, ο τραγικός επίλογος στην ιστορική διαδρομή της οικογένειας που ακολούθησε κατά πόδας όλη την ιστορική διαδρομή του σύγχρονου ελληνικού κράτους, θα γραφτεί λίγο αργότερα. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στον γράφοντα, είναι η διαύγεια με την οποία προείδε ο προπάτορας Ευάγγελος το μέλλον της αγαπημένης του πατρίδας, όταν έγραφε σε εκείνο το περιβόητο σημείωμα (για το οποίο πολλά χρόνια αργότερα ο φιλόλογος και ερευνητής της οικογενειακής μας ιστορίας Βύρων Λεβαντής θα σχολιάσει το περίεργο και πρωτοπόρο για την εποχή ύφος της γραφής που είχε στοιχεία της σύγχρονης καθομιλουμένης): “εάν η Ελλάς δεν κατορθώσει, λίαν συντόμως, να απαλλαγεί εγκαίρως από τα δεσμά των ξένων δυνάμεων, θα απολέσει δια παντός το δικαίωμα της υπάρξεώς της ως ανεξάρτητον, αυτοτελές και δημοκρατικόν κράτος, ανταλλάσσοντας την υποτέλειάν της εις την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν με μιαν άλλην, ισχυροτέραν, καθ‘ ότι κεκαλυμένη και υπουλοτέρα.”
........................................................................................
*Στο σημείο αυτό θεωρώ απαραίτητο να σημειώσω πως ο Παντελής Βύρωνος, παρότι έτρεφε μια μεγάλη αγάπη για την πατρίδα και τον λαό του - μια αγάπη που είχε εμφυσήσει μέσα του ο παππούς του και την οποία απέδειξε έμπρακτα όταν αργότερα εναντιώθηκε όπως είδαμε στις αψυχολόγητες και κτηνώδεις εκκαθαρίσεις των εθνικών μειονοτήτων (μεταξύ των οποίων και η ελληνική μειονότητα του Καυκάσου), στις οποίες επιδόθηκε το σταλινικό καθεστώς - αυτή η αγάπη δεν τον εμπόδισε καθόλου να δει την “Μικρασιατική Εκστρατεία” ως μια τυχοδιωκτική κίνηση του ελληνικού κράτους, υποκινούμενη από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής και να σταθεί απέναντι, υποστηρίζοντας τον “αγώνα ανεξαρτησίας” των νεότουρκων. Για το αν αυτή η επιλογή ήταν σωστή ή λανθασμένη, ερίζει χρόνια τώρα η οικογένεια, με τους μεν να εκθειάζουν το υψηλό αίσθημα δικαίου που τον διακατείχε και τους δε να τον κατατάσσουν στους προδότες του έθνους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου