Πέμπτη 2 Δεκεμβρίου 2010

Η ύστατη αρετή

“...Στην εποχή μας μάθαμε να υποτάσσουμε τη φιλία σε αυτό που αποκαλούμε πεποιθήσεις. Και μάλιστα με την περηφάνια μιας ηθικής ευθύτητας. Χρειάζεται όντως μεγάλη ωριμότητα για να καταλάβουμε πως η άποψη την οποία προασπιζόμαστε είναι απλώς ένας ευσεβής μύθος, μια ιστορία αναγκαστικά ατελής, πιθανόν εφήμερη, που μόνο οι φοβερά στενόμυαλοι την παρουσιάζουν σαν βεβαιότητα ή αλήθεια. Αντίθετα με την παιδαριώδη πίστη σε μια πεποίθηση, η πίστη σε έναν φίλο είναι αρετή, ίσως η μοναδική, η ύστατη.

Κοιτάζω τη φωτογραφία του Ρενέ Σαρ πλάι στον Χάιντεγκερ. Ο ένας εξυμνήθηκε σαν αντιστασιακός κατά της γερμανικής κατοχής. Ο άλλος διασύρθηκε για τις συμπάθειες που είχε για τον εκκολαπτόμενο φασισμό σε μια συγκεκριμένη στιγμή της ζωής του. Η φωτογραφία είναι από τα μεταπολεμικά χρόνια. Τους βλέπουμε πλάτη· με μια τραγιάσκα στο κεφάλι, ο ένας ψηλός, ο άλλος κοντός, περπατάνε στη φύση. Αυτή η φωτογραφία μου αρέσει πολύ.”

Μίλαν Κούντερα: “Εχθρότητα και φιλότητα”

6 σχόλια:

Νάσια είπε...

"Η πιο επώδυνη πληγή είναι η πληγή από τις κατεστραμμένες φιλίες", γράφει στο ίδιο. Και συνεχίζει: "και δεν υπάρχει τίποτε πιο ηλίθιο απ' το να θυσιάσεις μια φιλία στην πολιτική".

Καλή σου μέρα.

ΔemΩΝ είπε...

Νάσια

Βλέπω έχεις στα χέρια σου τη "Συνάντηση"... Άσχημη μετάφραση όμως ρε γαμώτο!

Disdaimona είπε...

Μήπως όλοι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο τη φιλιά ή μήπως αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο την πολιτική.

Κάποιοι, εννοούν να θέλουν να ζουν συνειδητά και στα δύο επίπεδα. Τουτέστιν με εσωτερικό ήθος. Είναι εύκολο να αναγάγουμε την πολιτική στις "πεποιθήσεις" για να στιγματίσουμε τόσο την τιμιότητα του φορέα μιας πολιτικής αποψης ως προς τις διαδικασίες της νοησης του όσο και ως προς το εσωτερικό του ήθος ως μέλους μιας κοινωνίας.Είναι εύκολο να στερήσουμε από τον άλλο το δικαίωμα του στη καθαρότητα του ήθους του,τσουβαλιάζοντας τον υπό τη βαρύτητα του όρου "πεποιθήσεις"

Κάποιοι εννοούν αυτά που λένε με καθαρότητα και εντιμότητα. Κι όταν αυτά που λένε εξυβρίζονται δεν θίγονται για πολιτικούς λόγους μόνο, θίγονται κυριως για λόγους ευπρέπειας και ήθους.

Για ποιά θυσία της φιλίας στην πολιτική λοιπόν μιλάμε; Ποιάς φιλίας και ποιάς πολιτικής. Τί είναι μια φιλία όταν πλήττεται το ήθος του υποτιθέμενου φίλου-κι ας παραβλέψω την ικανότητα του στη νόηση. Και γιατί να κρατήσω ένα φίλο που δεν σέβεται το ήθος μου προτάσοντας μου τη δική του πολιτική "ανεξικακία" ενώ κτυπά στο κέντρο της αξιοπρέπειας αυτής καθαυτής;

Δεν είμαστε όλοι οι ίδιοι. Ούτε κι αυτοί που νομίζουν πως είναι.

ΔemΩΝ είπε...

Δεισδαιμόνα,

Ο καθένας μπορεί (ίσως και να πρέπει) να έχει τις πεποιθήσεις του. Δεν ευαγγελίζομαι έναν κόσμο χωρίς πεποιθήσεις. Το θέμα είναι να έχει κανείς την ωριμότητα όπως λέει ο Κούντερα ώστε να μπορεί να διαχωρίσει τους ευσεβείς μύθους του από την αλήθεια και το κυριότερο, να μπορεί να αναγνωρίζει αρετές που στέκουν πέρα και μακριά από τις αναγκαστικά εφήμερες και απελπιστικά ρηχές γούρνες των πεποιθήσεων του (κυρίως δε των πολιτικών πεποιθήσεων του καθένα μας).

Ωστόσο, διαβάζοντας τόσο αυτό το σχόλιό σου, όσο και το προηγούμενο που άφησες στο ποστ "Διάλλειμα", αλλά και από τη μικρή εμπειρία που έχω από την "επικοινωνία" μας, θα μου επιτρέψεις να σου επισημάνω με πολύ φιλικό και ειλικρινή τρόπο, πως ένα πρόβλημα που εγώ επισημαίνω είναι πως παίρνεις (εντελώς λανθασμένα) μερικά πράγματα πολύ προσωπικά. Τα αντιμετωπίζεις σα να γράφτηκαν δείχνοντας με το δάχτυλο εσένα. Κατανοώ να αναγνωρίζουμε στοιχεία του εαυτού μας στις γραμμές μιας κριτικής σκέψης, ή ενός κειμένου (εγώ προσωπικά σε αυτό το κείμενο του Κούντερα είδα στοιχεία της νεότητάς μου που με θλίβουν π.χ.), αλλά καλό είναι να θυμόμαστε πάντα πως ο συγγραφέας γράφει έχοντας στο νου μια γενικευμένη συμπεριφορά και όχι εμένα ή εσένα στο νου του όταν μας σφυροκοπά με τις λέξεις του...

Disdaimona είπε...

Ο Κούντερα δεν είναι από τους αγαπημένους μου και δεν πάσχω από ταυτιση για να παίρνω κάτι που λέει προσωπικά.

Όμως αυτό που λέει ο Κούντερα φωτογραφίζει έναν "συστημικό" πια μέσο όρο αντιλήψεων, που θεωρώ ψευδή - αν βέβαια μου επιτρέπεται.

Πίστεύω στους ανθρώπους εγώ Δέμων και ενστερνίζομαι την άποψη πως καμιά καλύτερη κοινωνία δεν μπορεί να δομηθεί οποτεδήποτε αν τα μέλη αυτής της κοινωνίας δεν την αξίζουν κι ως υποκείμενα. Μ αυτό τον τρόπο, παίρνω προσωπικά τα πράγματα, λόγω ανάλυψης μιας ηθικής ευθύνης.Να είμαι αυτό που λέω κι όχι να "υπερίπταμαι" σε μεγαλόσχημα ωραία λόγια που μασκαρεύουν μια μικροπρεπή εσωτερική κενότητα.

Επέλεξα να αφήσω αυτά τα δύο σχόλια στο μπλογκ σου, γιατί έμαθα να είμαι ανοιχτός και τίμιος άνθρωπος ως προς τις προθέσεις μου απέναντι στους ανθρώπους.
Δεν ήρθα για να ζητήσω διευκρινήσεις για κάτι.Ακολουθώ,όπως κάνω συνήθως,αυτό που μου λέει η προσωπική μου συνείδηση, κι αφήνω σε δεύτερο πλάνο, το πως αυτό μπορεί να μεταφραστεί από τους άλλους.

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία και την απάντηση.

ΔemΩΝ είπε...

Είσαι πάντα ευπρόσδεκτη εδώ, αλλά πρόσεξε αγαπητή μου φίλη, γιατί κάποιοι όροι που χρησιμοποιείς, όπως "ηθική εντιμότητα" "ηθική καθαρότητα", "ηθική ευθύνη" κλπ, είναι επικίνδυνοι όροι για την πολιτική σκέψη - και κυρίως για την πολιτική πράξη. Υπήρξαν κι άλλες εποχές που η πολιτική μπερδεύτηκε τόσο με την "ηθική" που χιλιάδες άνθρωποι κατέληξαν σε ιδρύματα "αναμόρφωσης" ή ακόμα και στο θάνατο με καταδίκες που στηρίχτηκαν στην "καθαρότητα και εντιμότητα" της πολιτικής ηθικής τους. Και μάλιστα όχι απλώς κάποιοι άνθρωποι, αλλά άνθρωποι που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο κι έδωσαν τη ζωή τους σε αυτό τον σκοπό, για να καταδιωχτούν και να θανατωθούν από τους ίδιους τους συντρόφους τους. (Άλλωστε με αφορμή αυτή την εμπειρία ο Κούντερα έγραψε αυτό το κείμενο...)

Και για να είμαι όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρος: δεν εννοώ πως διαπερνά τη σκέψη σου κάποια σταλινική αντίληψη περί πολιτικής, αλλά δεν παύει να είναι σαν ένα παιχνίδι με τη φωτιά όταν κανείς ταυτίζει με τέτοια ένταση και επιμονή αυτές τις έννοιες με την πολιτική. Κι ειδικά όταν αυτό γίνεται σε ένα κείμενο που απλώς θέτει τη φιλία πιο πάνω από τις εφήμερες πεποιθήσεις του καθένα. Σε ένα κείμενο που αυτό που λέει πως η φιλία είναι μια αρετή, ενώ η πίστη ή οι πεποιθήσεις είναι μια απλή επιλογή κι ένας (ευσεβής) πόθος.